„Poróżniła nas, za jej Poli Raksy twarz, każdy by się zabić dał” – któż z nas nigdy nie nucił pod nosem tego fragmentu utworu „Autobiografia” legendarnej polskiej grupy rockowej Perfect.
Nie wszyscy jednak dziś pamiętają, że wspominana w tej linijce tekstu przez Grzegorza Markowskiego „Pola Raksa” nie jest żadną fikcyjną bohaterką lub wytworem wyobraźni aktora. To osoba z krwi i kości, wybitna polska aktorka, która po latach kariery, będąc na szczycie sławy, usunęła się w cień i zniknęła z życia publicznego.
Pola Raksa biografia
Pola Raksa, a właściwie Apolonia Raksa, bo „Pola” jest wyłącznie zdrobnieniem jej prawdziwego imienia, przyszła na świat 14 kwietnia 1941 roku w Lidzie. Średniej wielkości miejscowości w obwodzie grodzieńskim na Białorusi. Jako mała dziewczynka razem z rodzicami przeniosła się do Polski. Zamieszkali na Dolnym Śląsku, początkowo we Wrocławiu, by potem przeprowadzić się do Jeleniej Góry.
Nic w tamtym czasie nie zapowiadało, że ta blondwłosa dziewczyna w niedalekiej przyszłości zostanie gwiazdą polskiego filmu. Kino jako takie jej nie interesowało. Pola planowała pracować w szkole jako nauczycielka, dlatego po skończeniu liceum rozpoczęła studia polonistyczne. I to właśnie Polę Raksę studentkę w jednym z wrocławskich barów mlecznych wypatrzył młody fotoreporter czasopisma „Dookoła świata”.
Jej nieprzeciętna uroda zwróciła jego uwagę i postanowił zrobić jej sesję zdjęciową. Wkrótce została ona hitem, a Pola została wybrana „dziewczyną tygodnia” czasopisma. Twarz blondwłosej piękności zapadła w pamięci także Marii Kaniewskiej, popularnej polskiej reżyserce, która właśnie kompletowała obsadę do swojego nowego filmu.
Pola Raksa aktorka
Na początku 1960 roku Kaniewska właśnie poszukiwała odtwórczyni głównej roli do swojego nowego filmu „Szatan z siódmej klasy” na podstawie książki Kornela Makuszyńskiego. Pierwszoplanową rolę męską, tytułowego „Szatana”, miał zagrać Józef Skwark, ale do obsadzenia pozostała jeszcze główna rola dziewczęca – Wandy Gąsowskiej.
I właśnie wtedy reżyserka trafiła na czasopismo, w którym znajdowały się zdjęcia Poli Raksy. Kaniewska wiedziała, że to jest jej idealna bohaterka. Nie pomyliła się, 19-letnia wówczas Pola na planie spisała się świetnie, a film Kaniewskiej jako drugi polski film w historii został zgłoszony do Oscara. Furtka do kariery stała już wówczas przed Raksą otworem.
Pola Raksa „Czterej pancerni i pies”
Po sukcesie filmu „Szatan z siódmej” klasy, Raksa wiedziała już, że rola nauczycielki języka polskiego nie jest jej przeznaczeniem. Tym nowym miała być kinematografia, dlatego porzuciła studia polonistyczne i zapisała się do szkoły filmowej. Grała rolę za rolą i zyskiwała coraz większą popularność.
Gdy w połowie lat 60-tych kompletowano obsadę serialu „Czterej pancerni i pies”, który do dziś jest klasykiem polskiego filmu, Raksa była już bardzo popularną aktorką. A sam serial opowiadający o losach żołnierzy, załogi czołgu „Rudy 102”, stał się dla niej równocześnie windą do jeszcze większej sławy, ale równocześnie jednym z największych przekleństw.
Rola Marusi, radzieckiej sanitariuszki, która związała się z granym przez Janusza Gajosa głównym bohaterem filmu Jankiem Kosem, przyniosła jej ogromną popularność. Nie tylko w kraju, ale również zagranicą. Równocześnie sprawiła jednak, że Raksa jako aktorka została zaszufladkowana.
Od tego momentu dla widzów już na zawsze została Marusią. Fani nie wyobrażali sobie już jej w innej roli niż pięknej, zakochanej w głównym bohaterze filmu kobiety, która zawsze będzie stała u jego boku. Przylgnęła do niej łatka, której do końca kariery nie udało się jej już właściwie oderwać. Raksa została niewolnicą swojej nieprzeciętnej urody.
Pola Raksa filmy
Dziś na pytanie o filmowe role Poli Raksy każdy odpowie – serial i Marusia z „Czterech pancernych i psa”. A przecież ta urodzona na Białorusi aktorka zalicza się do jednej z gwiazd polskiej kinematografii. Na jej koncie są dziesiątki wybitych ról. Raksa grała zresztą nie tylko w kinie, ale po skończeniu szkoły aktorskiej występowała także w teatrze. Najpierw w Łodzi, później w Warszawie.
Najważniejsze role filmowe:
- „Szatan z siódmej klasy” (1960),
- „Panienka z okienka” (1964),
- „Popioły” (1965),
- „Czterej pancerni i pies” (1966 – 1978)
- „Przygoda z piosenką” (1968),
- „Pogoń za Adamem” (1970),
- „Aria dla atlety” (1979)
- „Uprowadzenie Agaty” (1993).
Pola Raksa życie prywatne
Blondwłosa aktorka, do której wzdychała większość polskich mężczyzn, nie miała jednak do płci przeciwnej dużego szczęścia. Na ślubnym kobiercu stanęła tylko raz. Jej mężem został Andrzej Kostenko, także związany z kinem, jako reżyser i scenarzysta. Ślub wzięli pod koniec 1963 roku. Nie był to szczęśliwy związek, bo Kostenko nie był dobrym materiałem na męża. Oboje zresztą przez większość czasu byli w rozjazdach na planach filmowych. Rozstali się po siedmiu latach małżeństwa i wówczas Raksa postanowiła, że już nigdy więcej nie zdecyduje się na kolejny formalny związek.
Pola Raska syn
Owocem małżeństwa z Kostenką jest syn Marcin. Gdy był nastolatkiem, jego mama wdała się w romans z jednym z głównych amantów polskiego kina Bogusławem Lindą. Ten związek nie przetrwał próby czasu między innymi dlatego, że Marcin nie dogadywał się ze znanym polskim aktorem. Syn Raksy także próbował swoich sił w filmie, ale była to przygoda raczej epizodyczna.
Pola Raksa koniec kariery
Zmęczona trudnościami z odklejeniem od siebie łatki wyłącznie pięknej kobiety, Raksa stopniowo zaczęła wycofywać się z życia publicznego. Chociaż była dalej u szczytu sławy, swoją ostatnią rolę w filmie zagrała w 1993 roku w „Uprowadzeniu Agaty”.
Z deskami teatru rozstała się cztery lata później i na dobre zniknęła z radarów, zaszywając się na cichej podwarszawskiej wsi, gdzie rozpoczęła nowe życie. Nie udziela się publicznie, unika mediów i wypowiedzi dla prasy czy telewizji. Wreszcie na dobre uwolniła się od roli Marusi z „Czterech pancernych i psa”.
Jedna z moich ulubionych aktorek! Świetny artykuł, przeniósł mnie do czasów mojej młodości. Serio. Dziękuję!